Iber nu aya kiwari komunitas kasundaan sumebar aya kana 2000-an leuwih. Tangtuna lahirna komunitas nu jlug-jleg dimana-mana bisa jadi kareueus pikeun nanjeurna Sunda ka hareup, keur nanjeurkeun ajen inajen Sunda. Dina sisi sejen tumuwuhna komunitas Sunda nu kawilang hese dibendung tiasa oge salah sahiji model kamandang luyu sareng ciri kamandang sareng karakter komunitas kasundaan sewang-sewangan. Panginditan komunitas Sunda nu beda-beda luyu jeung ciri oge karakterna, tangtuna ieu mangrupakeun kabeungharan urang Sunda. Tapi dina ngahijikeunana ieu tiasa nguras enerji nu luar biasa. Sabab sulit apal kamana tujuanana sabenerna, eta tujuanana komunitas Sunda teh. Naha bener keur Sunda. Tong boro rebuan, dalah saeutik ge, pan hese ngahijikeunana. Tah, ieu salah sahiji nu seksi pikeun aya panalungtikan nu gemet kalayan ilmiah jeung kamangpaatan oge kajembaran bangsa, sangkan Sunda bisa sajajar jeung seler deungeun. Prung ah, jigana Varman Intitute pas mun ngayakeun panalungtikan nu gemet. (Bada subuh/VI/Agung Ilham Setiadi)
